W dzisiejszym wpisie poświęconym gramatyce języka portugalskiego chciałabym omówić zagadnienie, które często zaskakuje moich uczniów, a w związku z tym sprawia im czasami problemy. Mowa tutaj o bezokoliczniku, który z reguły nie przysparza zbyt wielu trudności w innych językach. Proponuję Wam garść informacji teoretycznych oraz analizę przykładów. Zobaczycie, że nie taki bezokolicznik straszny.
Prosta konstrukcja, dwie formy
W języku portugalskim wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje bezokolicznika. Pierwszy z nich, bezosobowy czyli tzw. infinitivo impessoal. Występuje zawsze w takiej samej formie niezależnie od osoby. Drugim jest bezokolicznik osobowy tj. infinitivo pessoal. W przeciwieństwie do pierwszego typu, ten będzie się odmieniał przez osoby. Ponadto, należy pamiętać, iż oba rodzaje bezokolicznika posiadają formę prostą oraz złożoną.
Po co nam w ogóle dwa rodzaje bezokolicznika?
Każda z form bezokolicznika w języku portugalskim pełni inną funkcję w zdaniu i jest stosowana w różnych sytuacjach gramatycznych. Spójrzmy na przykłady.
Bezokolicznik nieodmienny – infinitivo impessoal
Quero estudar na universidade.
Chcę studiować na uniwersytecie.
[forma prosta]
[z czasownikiem posiłkowym]
Fumar é nocivo.
Palenie jest szkodliwe.
[forma prosta]
[brak podmiotu][funkcja rzeczownika]
Acabei de fazer o trabalho de casa e agora posso encontrar-me com os meus amigos.
Właśnie skończyłem pracę domową i teraz mogę spotkać się z przyjaciółmi.
[forma prosta]
[z czasownikiem posiłkowym] [peryfrazy]
Eles gostaram de ter visitado este museu.
Byli zadowoleni, że zwiedzili to muzeum.
[forma złożona]
[z czasownikiem posiłkowym]
Devias ter estudado mais antes do exame.
Powinieneś był więcej się uczyć przed egzaminem.
[forma złożona]
[z czasownikiem posiłkowym]
Jak łatwo można zaobserwować nieodmienna forma bezokolicznika stosowana jest najczęściej wraz z innymi czasownikami, na przykład w peryfrazach (acabar de, estar a, ir, andar a etc.).
Bezokolicznik odmienny – infinitivo pessoal
Vi os ladrões entrarem a casa da minha vizinha.
Widziałem złodziei wchodzących do domu mojej sąsiadki.
[forma prosta]
[z czasownikiem posiłkowym + podmiot pomiędzy czasownikami]
Obrigada por me teres ajudado com esta tarefa.
Dziękuję, że mi pomogłeś z tym zadaniem.
[forma złożona]
[dwa różne podmioty]
É importante os alunos praticarem a conjugação verbal.
Jest ważne, aby uczniowie ćwiczyli odmianę czasownika.
[forma prosta]
[dwa różne podmioty]
Para ganharmos mais, precisamos de trabalhar mais horas.
Aby więcej zarabiać, musimy pracować więcej godzin.
[forma prosta]
[użycie z przyimkiem, doprecyzowanie podmiotu zdania]
Depois de termos acabado as aulas, fomos ao cinema.
Po zakończeniu zajęć, poszliśmy do kina.
[forma złożona]
[użycie z wyrażeniem przyimkowym]
Obserwując przedstawione powyżej przykłady, możemy dostrzec, że infinitivo pessoal używamy między innymi po przyimkach (zdanie 4), wyrażeniach przyimkowych (zdanie 5) oraz wyrażeniach bezosobowych (zdanie 3), jeśli zależy nam na wskazaniu podmiotu zdania.
Uwaga: Wiele z form wprowadzających użycie infinitivo pessoal, będzie podobnych do tych, które wymagają użycia modo conjuntivo. Dlatego warto zwrócić uwagę na obecność „que” po wyrażeniu np. É importante que os alunos pratiquem a conjugação verbal.
